فرشا مومنی گفت: وزیر گرامی صنعت، معدن و تجارت به ما بگوید آیا صحت دارد که بالغ بر ۸۰ درصد کل واردات قطعات منفصله خودرو از چین بوده است! اگر صحت داشته باشد این امر سلطه غیرعادی به چین دادن است، حداقل به ما بگویید در ازای این امتیاز مشکوک غیرعادی چه چیزی عاید نظام ملی شده است!
رویداد۲۴ دکتر فرشاد مومنی، استاد اقتصاد دانشگاه علامه با تاکید بر ضرورت توجه به حمایت واقعی از تولید فناورانه در کشور، ضمن انتقاد نسبت به آنچه که جهش واردات قطعات منفصله خودرو خواند، تصریح کرد: وزیر گرامی صنعت، معدن و تجارت به ما بگوید آیا صحت دارد که بالغ بر ۸۰ درصد کل واردات قطعات منفصله خودرو از چین بوده است؟! اگر صحت داشته باشد این امر سلطه غیرعادی به چین دادن است، حداقل به ما بگویید در ازای این امتیاز مشکوک غیرعادی چه چیزی عاید نظام ملی شده است! اگر به واسطه این باشد که چون ما دید راهبردی نداریم، چنین اقدامی صورت گرفته باشد که بسیار نقض غرض است. اینها کانونهای آسیب پذیری استراتژیک کشور است. برخی گزارشها می گوید ما با جهش واردات قطعات منفصله خودرو روبرو هستیم! ضمن اینکه واردات این اقلام در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱ بیش از ۷۰ درصد افزایش پیدا کرده است.
به گزارش جماران، دکتر فرشاد مومنی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد که در نشست بررسی چشم انداز اقتصاد ایران در ۱۴۰۳ و در «فرهنگستان علوم» سخن می گفت، با تاکید بر ضرورت ایجاد شناخت نسبت به «وضع موجود» و «شرایط انتهای سال» و «همچنین سازوکارهای پیشنهادی برای کمک به تحقق وضعیت مطلوب»، تصریح کرد: یکی از مهم ترین کارکردهای آینده نگری در هر سطحی این است که قدرت ما را برای ایجاد تغییرات عالمانه مطلوب درباره روندهای نامطلوب هم افزایش می دهد. همانطور که قدرت اعمال اراده برای عینیت بخشی به وضع مطلوب را بالا می برد. بنابراین حتی در مواردی که سخن از چشم اندازهای بسیار نگران کننده مطرح می شود، مخاطب آگاه توجه دارد که به معنای خلق اراده برای توقف روندهای نامطلوب است.
سهم قوه مجریه از قدرت به طرز وحشتناکی رو به کاهش است
این اقتصاددان با اشاره به اظهاراتی که مرحوم حسن حبیبی سال ۱۳۷۷ درخصوص سهم حداکثر ۳۴درصدی قوه مجریه از قدرت مطرح کرده بود، تاکید کرد: شواهد بسیار نگران کننده ای وجود دارد که ظرفیت و سهم کنونی قوه مجریه از این نسبت اعلام شده در آن مقطع، به طرز وحشتناکی تنزل هم پیدا کرده است. بنابراین همه خطاب ما به کل ساختار قدرت است که قوه مجریه هم یکی از اجرای این ساختار درنظر گرفته می شود.
وی با تاکید بر ضرورت آشکار سازی بنیانهای اندیشه ای که وضعیت امروز را ایجاد کرده است، یادآورشد: بنیان های اندیشه ای که مبتنی بر شوک درمانی بوده و براساس آن تصور می کردند از طریق وارد کردن تغییرات ناگهانی بزرگ در قیمتهای کلیدی، باب خیری برای بهبود وضعیت کشور ایجاد می شود، باید بررسی شوند و امروز باید متوجه شده باشند که آنچه که این جامعه، در ۳۵ سال گذشته از این اندیشه عایدش شده، میان تهی شدن دولت و جامعه و مدیران در این کشور بوده است. این اندیشه است که باعث شده ما شاهد روندهای به غایت نگران کننده در زمینه واگرایی در متغییرهای بسیار تعیین کننده و حیاتی کشور باشیم.
شاهد روندهای نگران کننده حاکمیت زدایی از حکومت به دست حکومتگران هستیم
مومنی اضافه کرد: میان تهی شدن ساختار قدرت، هم وجه ذهنی و اندیشه ای دارد و هم وجه علمی . به لحاظ ذهنی و اندیشه ای ، ما به صورت فزاینده ای طی بالغ بر سه دهه گذشته، شاهد مجموعه ای از روندهای بسیار نگران کننده و خطرناک در زمینه حاکمیت زدایی از حکومت به دست حکومتگران هستیم و اهل نظر می دانند این تزلزل که در این حیطه، در کادر یک فرایند خودتخریب گر توسط تصمیم گیریهای ناسنجیده و نابخردانه اتفاق افتاده، در کل عرصه های حیات جمعی ما، دائم بازتولید شده است.
قدرت اعمال اقتدار از سوی ساختار قدرت در بازارهای پنج گانه دائما رو به تنزل است
این عضو فرهنگستان علوم با بیان اینکه در سه دهه گذشته، قدرت اعمال اقتدار از سوی ساختار قدرت در بازارهای پول، سرمایه، نرخ ارز، کار و کالا دائما رو به تنزل است، گفت: اگر روندهای خودتخریب گری و حاکمیت زدایی از حکومت در این بازارهای پنج گانه متوقف نشوند، گرفتاری های ما دائما رو به افزایش خواهند گذاشت.
جاماندگی نگران کننده در میزان تولید ناخالص ایران در ۵۰ ساله گذشته در آسیا
وی یادآورشد: سال ۱۴۰۱ سازمان بهره وری آسیایی در گزارشی کارنامه ۵۰ ساله عملکرد اقتصادی کشورهای آسیایی را منتشر کرد که نشان می دهد طی سالهای ۱۳۴۹ تا ۱۳۹۸ در حالی که تولید ناخالص سرانه چین، ۲۱ برابر و تولید ناخالص داخلی سرانه در کره جنوبی ۱۵٫۶ برابر و سنگاپور ۹٫۶ برابر و مالزی ۳ برابر شده با این حال این رقم برای ایران با وجود نقش شرم آور و دائما رو به افزایش خام فروشی و اتکا به رانت، ۱٫۶ برابر بوده است. وقتی این تنزل نگران کننده قدرت مردم و اقتصاد ملی در برابر رقبای بیرونی، در غیاب بهره وری و تولید محوری، به تولید بی‌کیفیت یا کم کیفیت گره می‌خورد، قابلیت های نظام ملی در برطرف کردن فقر، همانند عقب ماندگی، دچار انحطاط می شود. ما به همان اندازه که دچار عقب ماندگی شده ایم که در شاخصهایی مانند اندازه اتکا به خام فروشی و رابطه مبادله هم این مساله را نگاه کنید، اوضاع از نظر شکننده کردن توان رقابت و مقاومت اقتصاد ملی اوضاع اسف بارتری را نشان می‌دهد، از جنبه داخلی هم ما را مرتبا در مواجهه موثر با رفع فقر و فلاکت در سطح عامه مردم ناتوان‌تر کرده است.
سال ۱۴۰۱ رکورد ۱۰ ساله شاخص فلاکت در کشور شکسته شد
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه برای یک سیاستگذار هوشمند باید مایه عبرت باشد که هر میزان به امروز نزدیکتر می‌شویم، شکنندگی کشور در زمینه اسارت در فراگیر سازی فقر و افزایش فلاکت افزایش پیدا کرده است، خاطرنشان کرد: برای نخستین بار طی ۵۰ سال گذشته، شاهد هستیم در یک دوره سه ساله و در پایان دهه ۱۳۹۰، اندازه جمعیت فقیر ایران ۲ برابر شده و از نظر شاخص فلاکت هم با همه افتضاحی که کارنامه ایران در دهه ۱۳۹۰ تجربه کرده، شرایطی را تجربه می کنیم که در سال ۱۴۰۱ رکورد ۱۰ ساله شاخص فلاکت در کشور شکسته شده است.
انحطاطی که طی دهه ۹۰تجربه کردیم، گویا برای برخی گوارا به نظر می رسد
مومنی با بیان این انتقاد که مواجه با این مسائل در سطح دولتها و رسانه ها، به جای اینکه خصلت ملی داشته باشد، خصلت سیاست زده، باندی و جناحی دارد، ادامه داد: با این حال بخش هایی از ساختار قدرت به کسلی برخورد می کنند که گویا انحطاطی که ایران در دهه ۱۳۹۰ تجربه کرده، برای آنها تا حدودی گوارا به نظر می رسد. توجه ندارد که این کارنامه ای است که برای نظام ملی رقم می خورد و برای یک انسان شرافتمندِ عالم و ملی نباید هیچ فرقی داشته باشد که روندهای سوء عملکرد در کدام دوره رخ داده است. مساله، مساله کارنامه نظام جمهوری اسلامی است و همه این دولتها و جناح ها جزئی از آن محسوب شدند و با قواعد این نظام بر سر کار آمدند، بنابراین همه ما نسبت به کارنامه نظام مسئولیت داریم.
به واسطه برخوردهای سیاست زده، آسیب پذیریهای ما دائما بیشتر شده است
رئیس موسسه مطالعات دین و اقتصاد اضافه کرد: اینکه به صورت سیاست‌زده و شعاری توپ به زمین دولت دیگری انداخته شود و بگویند به ما ربطی ندارد و متعلق به دولت قبل بوده، مشکل کشور را حل نمی کند و به وضوح شاهدیم هر میزان که به امروز نزدیک تر می‌شویم، به واسطه این برخوردهای سیاست زده و غیرکارشناسی و غیرمشارکت جویانه، دائما آسیب‌پذیری های ما بیشتر می‌شود. اگر واقعا ساختار قدرت بخواهد درباره راه نجات کشور برخورد صادقانه ای کند، حتی با عناوینی که برای سالها انتخاب می شوند هم باید عالمانه مواجه شود و نه سیاست زده. اگر واقعا قرار است ما شاهد به رسمیت شناختن مردم در اقتصاد باشیم و مشارکت آنها را گرامی بداریم، گام نخست آن مساله شفاف سازی فرایندهای تصمیم گیری و تخصیص منابع است.
از تیم اقتصادی دفاع نمی کنیم، اما ایده تغییر افراد، کوته نگرانه و ناکارآمد است
وی گفت: در این برخوردهای سیاست زده ، حتی در طیف موافقان سیاسی این دولت هم راه حلهایی که ارائه می شود، ظاهرسازانه، کوته نگرانه و ناکارآمد است. به محض اینکه مقداری تلاطم در کشور ما ظاهر می شود، همه درباره این بحث می کنند که افرادی را در تیم اقتصادی دولت تغییر دهیم! حواسمان باشد، هیچ کسی از این تیم اقتصادی دفاع نمی کند، بلکه بحث بر سر منطق و رویه مواجه شدن با این مساله است. در شرایطی که ساختار نهادی و الگوی توزیع قدرت، ثروت و منزلت دست نخورده، رویه غلط و منحط به جای خود باقی است، واقعا در سه دهه گذشته حتی یک بار شده که از جابجایی افراد نفع ببریم که اکنون دوباره روی آن متمرکز شویم!؟ ممکن است این اقدام در آرام کردن بخشی از خشم ناشی از سوء عملکردها دستاورد مقطعی داشته باشد، اما اینکه ایده مشارکت مردم مطرح می‌شود اصولی است و اندیشه ورزان ما باید راه اصولی مشارکت مردم را پیشنهاد کنند.
مومنی تاکید کرد: باطل‌السحر سوء‌کارکردهای مناسبات رانتی، فسادزا و نابرابرساز، شفاف‌سازی فرایندهای تصمیم گیری و تخصیص منابع است. آنهایی که به شکل ظاهرالصلاح به نظام تصمیم‌گیری توصیه می کنند در واکنش به عملکرد سوء، پاک کردن صورت مساله‌ها را به عنوان راهکار برگزینند، دوستدار مردم، ایران و دولت و ملت نیستند.
مدال پاکدامن‌ترین دولت در تاریخ اقتصادی صد ساله اخیر، نصیب دولتمردان زمان جنگ شد
این اقتصاددان یادآور شد: در شرایط جنگی آنقدر بلوغ نشان دادیم که حیاتی‌ترین مسائل مربوط به توزیع رانت در کشور شفاف کردیم، با اینکه در آن شرایط توجیه برای پنهان کاری صدها برابر از امروز بیشتر است، حکومت و ملت از شفاف سازی سود برد، چرا که باطل السحر فساد، شفاف سازی کانون های توزیع رانت است. مهم ترین رانت، یعنی تخصیص دلارهای نفتی در دوره جنگ شفاف شد و مدال پاکدامن‌ترین دولت در تاریخ اقتصادی صد ساله اخیر هم نصیب دولتمردان آن دوره شد.
رویه های موجود در نظام تصمیم گیریهای اساسی کشور، نیازمند بازنگری های جدی است
مومنی با تاکید بر اینکه رویه های موجود در نظام تصمیم گیریهای اساسی کشور، نیازمند بازنگری های جدی است، گفت: اکنون مهم‌ترین کانون خلق بحران در ایران امروز این اهتمام مشکوک و نادرستی است که در زمینه نحوه تخصیص مهم ترین رانتها در کشور وجود دارد. یکی از شیوه هایی که مافیاهای رسانه ای دنبال می کنند این است که به آسیب شناسی عالمانه، برچسب مشوش کردن اذهان عمومی یا سیاه نمایی می زنند. در حالی که وقتی کانون آسیب پذیری را آشکار می کنیم، در درون آن پیشنهاد برای نجات کشور وجود دارد.
پس از برجام، با افزایش ورود دلار، انتشار اطلاعات نحوه تخصیص متوقف شد!
این استاد دانشگاه توضیح داد: ما بدترین برخوردها را مثلا در زمینه از بین بردن سطوح حداقلی شفافیت در تخصیص دلارهای نفتی داشتیم و ببینید نظام ملی از این مسیر تا چه اندازه دچار بحران مشروعیت‌سوزی به دست خود شد. آیا نباید از اینها عبرت گرفت! وقتی برجام تصویب شد و کشور با ورودی قابل اعتنای دلار روبرو شد، یک باره انتشار داده‌های مربوط به نحوه تخصیص و مواضع اصابت تخصیص دلارها متوقف شد. در آن زمان به سه رئیس بانک مرکزی هشدار دادم که با این اقدام تنها به فساد دامن می‌زنید و آبروی نظام ملی را می برید. حتی دعوت به مناظره کردم و آن را هم مسکوت گذاشتند. در نهایت هم آبروی نظام ملی به اعتبار انبوه فسادهای مهلک و غیرقابل باوری که در زمینه نحوه تخصیص دلارها گریبان کشور را گرفت ، رفت.
مومنی با طرح این پرسش که چرا هنوز انتشار این اطلاعات با وقفه روبرو است و چه کسی از آن سود می برد و چه کسی زیان می بیند، عنوان کرد: زمان این است که شرافتمندانه به وعده داده شده ای که می خواهد مشارکت مردم را جلب کند، پاسخ مثبت دهید.
حیاتی‌ترین ذخیره استراتژیک کشور را بر باد دادید وی با بیان انتقاداتی درباره نحوه انتشار داده های مربوط به اعتبارات بانکی، گفت: همین چند وقت پیش، آمارهای پولی تا دی ۱۴۰۲ را با یک وقفه زمانی منتشر کردند، هر کس در حدی اطلاعی از نقش این شیوه تخصیص اعتبارات داشته باشد متوجه می‌شود که تا چه اندازه کشور در حال آسیب دیدن است و چه میزان رانت و فساد در حال گسترش است و تا چه حد لطمه های هلاکت بار به بخشهای مولد کشور و اشتغال مولد در حال وارد شدن است. روند تحولات مجموع بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در همین داده های ۹ ماهه و داده های خالص داراییهای خالص بانک مرکزی، حکایت از آینده‌سوزی توسط یک نظام تصمیم‌گیری پنهانکار دارد. کاهش بسیار چشم گیر خالص دارایی های بانک مرکزی بسیار معنا دار است و نشان می‌هد با یک رویکرد کوته نگرانه و عمدتا فسادزا، حیاتی‌ترین ذخیره استراتژیک کشور را بر باد دادید. اگر این داده‌ها به موقع منتشر می‌شد و کارشناسان به شما درباره فاجعه هایی که برای کشور می سازد هشدار می دادند، این مسیر متوقف می شد